FİİLLER

EKFİİL (EK EYLEM)
 
İsim soylu sözcüklerin yüklem olarak kullanılmasını sağlayan eklere denir. Dört şekli vardır. Bunlara –imek fiilleri de denir.
 

1. a) Di’li geçmiş zaman şekli:

-Bugün hava güzeldi
-güzeldim, güzeldin, güzeldi, güzeldik, güzeldiniz, güzeldiler
 

1. b) Miş’li geçmiş zaman şekli:

– Saçların umduğumdan da uzunmuş
– uzunmuşum, uzunmuşsun, uzunmuş, uzunmuşuz, uzunmuşsunuz, uzunmuşlar
 

1. c) Şart şekli:

-Hava güzelse yürüyüş yaparız
-çalışkansam, çalışkansan, çalışkansa, çalışkansak, çalışkansanız, çalışkansalar
Not: Genellikle yan cümlenin yüklemi olurlar.
 

1. d) Geniş Zaman Şekli:

-Bugün seni arayan kimdi?
-kimdim, kimdin, kimdir, kimdik, kimdiniz, kimdiler
 
*Ekfiilin geniş zaman şekli  (-dir) çekimli fiillere gelerek kesinlik veya ihtimal anlamları bildirir. Buna aynı zamanda bildirme eki de denir . Örnek;
–          Zil şimdiye çalmıştır (ihtimal)
–          Otobüs kalkmıştır (ihtimal)
–          Ders burada bitmiştir (kesinlik)
 
Alıştırmalar:
-Şu karşıdan gelen Ali  (ekfiilin geniş zaman üçüncü şahıs şekli her zaman yazılmayabilir)
-Derslerine çok çalışırsan istediğini elde etmemen işten değil
-Ben inadına sevmişim be arkadaş
-Eskiden de çok çalışkandım
 
 
FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER)
 
Fiillerden türeyerek isim, sıfat, ya da zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir.
–          ölmek kaderde var bize üzüntü vermiyor
–          Lakin vatandan ayrılışın ıstırabı zor.
 
1- İsim fiiller: -mak, -mek, -me, -ma, -ış, -iş, -uş, -üş  ekleriyle yapılır.
Fiilden türeyerek isim görevinde kullanılan sözcüklerdir.
–          gülmek, gülme, bakmak, bakma, yazma, yazış, geliş, gülüş
*İsim fiiller hal eklerini alabilirler
-Onun bakışları içimde anlayamadığım kıpırtılar oluşturma eğilimi gösteriyor.
-yaz – ma – y – a,  oku – mak – tan,  sev – mek – te
 
*Tamlamalarda tamlayan ya da tamlanan olabilirler
-Arkadaşımın görüşleri
-Okumanın faydası
-Giriş bölümü
 
*Cümlelerde öğe olarak kullanılabilirler
-Anlamak en güzel erdemdir.
-Yüzmek sevdiğim sporlardandır.
-Çocuk oynamayı ihmal etmemelidir.
-Senin gülüşünü beğendim.
 
*İsim fiiller bazen bir varlık olarak da kullanılabilirler
-kavurma, sarma, dondurma, kazma
 
*Bazen sıfat olurlar
-dolma kalem, dönme dolap, yazma eser
 
2-Sıfat Fiiller: -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş   kısaca bu eklerle yapılır. Fiillerden türeyerek sıfat ya da isim görevinde kullanılırlar.
-gelen haber hepimizi üzdü.
-koşan çocuk, yıkılan ev, ağlayan göz, kırılan cam, kör olası göz, çıkacak can, kahrolası adam, öpülesi el,
–          gelen adam yerine  gelen (adlaşmış sıfat)
–          tükenmez kalem, kırılmaz cam, yaramaz çocuk, utanmaz adam
–          koşar adım, yazar kasa, bilir kişi, düşünür adam
–          tanıdık adam, bildik kişi, okunmadık kitap, görülmedik ev, duyulmadık söz
–          gelecek yıl, yapılacak iş, dövülecek adam, akacak kan, okunacak kitap
–          geçmiş yıl, ermiş adam, eskimiş elbise, ezilmiş domates
 
NOT:  – dık, -dik  ve –ecek, -acak   sıfat fiil ekleri kendilerinden sonra iyelik eki alarak gizlenebilirler. Bu sizleri şaşırtmasın.
-geçtiğimiz yol
-tanıdığımız adam
-duyduğumuz söz
-göreceğimiz günler
 
 
Not: Sıfat fiil eklerinde zaman söz konusudur
–          gelen adam (şimdiki zaman anlamı taşıyor)
–          Bilen konuşur (geniş zaman)
–          Kör olası göz (gelecek zaman)
–          Yazar kasa (geniş zaman)
 Devamı için aşağıdan 2. sayfaya geçiş yapabilirsiniz.